تایوان، جزیره ای که مردمش همیشه در حال عذرخواهی هستند - مرجع مقالات

یون لی و جان چن، از زوج های عاشق تایوانی هستند که همواره دست شان در دست یکدیگر گره خورده است و از ستایش هم دست برنمی دارند. با این حال گفتن عبارت دوستت دارم نه تنها برای لی، حتی برای چن هم سخت است. نامزدش از فکر کردن راجع به این عبارت، چهره اش از خجالت سرخ می شود و با گفتن buhaoyisi عذرخواهی می کند. لی می گوید که بیشتر مردم تایوان، در چنین شرایطی همین احساس را دارند.

مردم تایوان برای عذرخواهی از کلمه buhaoyisi استفاده می کنند. این کلمه از چهار کاراکتر تشکیل شده که معنای لغوی آن، معنی بد یا احساس بد است که می توان در هر نوع شرایطی استفاده کرد، از صدا زدن پیش خدمت گرفته تا یک عذرخواهی مفصل و تمام عیار به رئیس و حتی زمانی که می خواهید عشق تان را ابراز کنید و در جای خود میخکوب شده اید. پروفسور چیا جون چانگ، استاد چینی در کالج بروکلین دانشگاه شهری نیویورک می گوید:

کلمه Buhaoyisi همواره وِرد زبان تایوانی ها است. ما در هر شرایطی از آن استفاده می کنیم چراکه با فرهنگ ادب تایوان عجین شده است. به همین دلیل وقتی صحبت کسی را قطع می کنیم یا تقاضایی داریم، عذرخواهی می کنیم. این کلمه حتی برای شروع یک گفتگو نیز به کار می رود.

مردم اغلب با چنان سرعتی این کلمه را بیان می کنند که برای غریبه ها مثل یک کلمه بی معنی به نظر می رسد. کلمه Entschuldigung در زبان آلمانی یا excuse me در زبان انگلیسی معنای مشخصی دارد؛ اما این کلمه تایوانی را نمی توان به راحتی ترجمه کرد. مفهوم غربی کلمه متاسفم بیش از حد محدود است و نمی تواند همه نوع رفتار و ادب اجتماعی را منتقل کند؛ اما Buhaoyisi می تواند یک احساس، یک درک، یک قاعده رفتاری و یک سیستم فکری کلی باشد که فرهنگ تایوانی را نشان می دهد.

اگر سوار متروی تایپه شوید، این کلمه را زمانی که مسافران قصد عبور دارند بارها و بارها می شنوید. وقتی وارد یک کلاس درس می شوید، می بینید که دانش آموزان در ابتدا و انتهای همه سوالات خود این کلمه را به کار می برند. حتی در اولین خط ایمیل تان باز به این کلمه برخورد می کنید که از اینکه به شما زحمت داده اند یا برای یک تقاضای خیلی کوچک، عذرخواهی کرده است. اگر اعضای خانواده به هم هدیه بدهند، به جای تشکر کردن، از کلمه Buhaoyisi استفاده می کنند؛ زیرا بابت خرید هدیه به زحمت افتاده اند.

برای غریبه ها شاید تایوان، کشوری با بیشترین مقدار عذرخواهی باشد که مردم دائما در حال گفتن متاسفم هستند؛ اما در واقع فرهنگ استفاده از Buhaoyisi، حقایق زیادی درباره لایه های پنهان فروتنی و خجالت مردم را نشان می دهد. استاد برجسته زبان شناسی اجتماعی در دانشگاه ملی تایوان می گوید:

چندین دهه تحت استعمار ژاپنی ها بودن و همچنین آموزه های اخلاقی کنفوسیوس، نقش بسیار مهمی در شکل گیری فرهنگ افراطی عذرخواهی مردم تایوان داشته و نتیجه اش همان است که می بینید و می شنوید.

با اینکه ریشه دقیق کلمه Buhaoyisi نامشخص است؛ اما زبان شناسان معتقدند که این کلمه در اثر باور هماهنگی کنفوسیوس (که حفظ رابطه بین شخصی را بر روابط فردی ترجیح می دهد) به وجود آمده است. حفظ همبستگی اجتماعی همچنان جزء لاینفک اخلاق اجتماعی مردم تایوان به شمار می رود و به همین دلیل نیاز جامعه را پیش از نیاز خودشان قرار می دهند.

علاوه بر این، بخشی از فرهنگ عذرخواهی (Buhaoyisi) تایوان به شدت تحت تاثیر فرهنگ عذرخواهی (sumimasen) ژاپن بوده است که هر دو تاریخ و پیشینه ای غنی دارند. در هر صورت، استفاده از این کلمه اغلب مانع از افزایش تنش در گفتگوها می شود. فرهنگ سنتی تایوانی خیلی احساسی است و بیشتر به دیگران فکر می کند و سعی دارد رابطه ای مودبانه با دیگران داشته باشد.

کلمه Buhaoyisi نه تنها فروتنی و رفتار مناسب را نشان می دهد، بلکه به ادب مثال زدنی آن ها نیز اشاره دارد. به همین دلیل، وقتی مسافران به زبان چینی عذرخواهی می کنند، عذرخواهی آن ها در یک گستره زبانی بزرگ قرار می گیرد و معانی مختلفی پیدا می کند. هرگاه در مورد موضوعی شک داشتید، بهترین راه گفتن کلمه buhaoyisi است، که احتمالا طرف مقابل نیز به شما همین کلمه را می گوید. این یک قانون نانوشته در تایوان است. این استاد زبان شناسی ادامه می دهد:

فرهنگ گفتن buhaoyisi مختص تایوان است و کاملا با چینی زبان ها فرق دارد؛ با اینکه این کلمه را بارها و بارها در خیابان های تایوان به گوش تان خواهد خورد؛ اما به ندرت در چین یا مالزی به کار می رود.

در نظرسنجی اکسپت اینسایدر ایندکس سایت اینترنیشنز، تایوان همواره جزو محبت آمیز ترین و خوش مشرب ترین کشورهای جهان بوده است. حدود 90 درصد از افرادی که به عنوان مهاجر برای مدتی در تایوان زندگی کرده اند، به مهمان نوازی مردم نمره بالایی می دهند، درحالی که در سایر کشورهای مورد بررسی، میانگین کلی 65 درصد بوده است. طبق نظرسنجی 12,500 پاسخ دهنده، بیش از یک سوم از مهاجران به فکر اقامت همیشگی در این جزیره کوچک هستند. البته جزایر گرمسیری و سرسبز تایوان را نیز نمی توان دست کم گرفت، هر چند که باید رفتار خوبی داشته باشید. با این حال به نظر جیرو یو، داروساز 25 ساله تایوانی که در شهر بندری کائوسیونگ زندگی می کند، داستان رفتار محبت آمیز مردم تایوان و پیشگام بودن آن ها در جهان احتمالا دروغی بیش نیست یا حداقل همه ماجرا نیست.

تحقیر کردن خود و بابت هر مسئله کوچکی حتی گاهی اوقات به خاطر حضورتان در یک مکان، عذرخواهی کردن، ضررش بیشتر از منفعتش است. متاسفانه اجازه گرفتن برای صحبت کردن، کاری را انجام دادن، آمد و رفت می تواند بی هیچ ضرورتی باعث ضربه به خودتان شود. جیرو یو می گوید:

مردم تایوان وقتی درخواستی از کسی دارند، اغلب از کلمه buhaoyisi برای بیان درخواست خود در نهایت فروتنی استفاده می کنند.

البته او به خاطر این مصاحبه شرمنده بود و کمی احساس عذرخواهی داشت. مفهوم حفظ ظاهر اهمیت زیادی برای مردم تایوان دارد. تبادلات اجتماعی مثل یک صفحه شطرنج است که رفتار هر شخص بر دیگری اثر می گذارد. در چنین شرایطی، حفظ ظاهر به عنوان یک رفتار اجتماعی تلقی می شود که به شما امکان دوست یابی می دهد، باعث بهبود روابط شغلی و در نتیجه موقعیت شغلی بهتر می شود، حتی در سرمایه گذاری یا معرفی به همسر آینده نیز به چشم می خورد. پس با رفتار محبت آمیز متقابل می توانند ظاهر و اعتبار خود را حفظ کنند.

به همین دلیل است که تایوانی ها اصلا به بحث و جدل نمی پردازند؛ در این کشور مردم به شدت از درگیری اجتناب می کنند و به هر قیمتی در پی حفظ هماهنگی هستند؛ اما اگر با این همه افراط در ادب و نزاکت، رفتار اشتباهی از کسی سر بزند، چه اتفاقی می افتد؟ احتمالا باید مثل خود تایوانی ها دائما عذرخواهی کند.

افرادی که از اعتبار و جایگاه اجتماعی خوبی برخوردار نیستند، سعی می کنند اصلا درخواستی از کسی نکنند چون ممکن است طرف مقابل به زحمت بیفتد و دوست ندارند که آبروی آن ها در ملاء عام ریخته شود.

یانگ احساس می کند که در استخری از عذرخواهی های فراوان درحال غرق شدن است و معتقد است، مردم بیشتر از آنکه واقعا منظورشان عذرخواهی باشد، از روی عادت از آن استفاده می کنند و در نتیجه فاصله زیادی با عذرخواهی و پشیمانی دارد. باتوجه به انزوای رو به رشد جهانی این جزیره و اختلال اقتصادی، مردم تایوان با مشکل جزیره ارواح روبرو هستند. ونهو چین، استاد پردازش اطلاعات دانشگاه مینگ چوآن که در مورد پدیده جزیره ارواح مطالعه می کند، گفته است:

طرز فکر دیگران راجع به هویت مردم تایوان اغلب اشتباه است. این جزیره را نقطه ای بین چین و آمریکا می دانند که بدون تشریفات دیپلماتیک آن چنانی برای کشوری که به رسمیت شناخته شده است، به حیات خود ادامه می دهد. فرهنگ تواضع و عذرخواهی مردم تایوان شاید نتیجه خوبی به همراه نداشته باشد و حتی می تواند به اضمحلال جامعه ختم شود.

البته همه چنین پایان ناخوشایندی را برای تایوان متصور نیستند. به اعتقاد لی، جامعه شناس، فرهنگ عذرخواهی مردم در تایوان باعث حفظ صلح در این کشور می شود و اگر این فرهنگ از بین برود، یک سنت باستانی نابود خواهد شد. لی می گوید:

اگر مردم این مفاهیم را حفظ کرده و هر روز از آن استفاده کنند، جامعه مودبانه تر، اخلاق مدارانه تر و محافظه کارتر می شود. در غیر این صورت، جامعه ای عاری از ادب، بی اخلاق و به شدت خشونت بار به وجود می آید. در واقع این فرنگ باعث حفظ اخلاقیات و هماهنگی در جامعه شده است.