سرنوشت بورس و خطای دولتی - مرجع مقالات

عوامل ریزش شاخص بورس

وحید شقاقی شهری، اقتصاددان، با بیان اینکه آنچه در بازار سرمایه در چند روز اخیر اتفاق افتاده، به سبب خطاهای دولتی است، می گوید: در یکی، دو هفته اخیر، حال بازار سرمایه چندان مناسب نیست؛ اما ریزش های اخیر شاخص به چند عامل بازمی گردد؛ نخست آنکه شاخص به حدود دو میلیون واحد رسید که هم از باب روانی و هم از باب تکنیکال باید نفسی می کشید و کمی استراحت می کرد. عامل دوم، به تصمیم های تیم اقتصادی دولت بازمی گردد که آثار نامطلوبی را بر بازار تحمیل کرد. فروش 60 درصدی سهام عدالت بدون وجود زیرساخت ها و برنامه منظم، موجب شد که حتی یکی از کارگزاری ها، بی حساب وکتاب سهام عدالت را به فروش برساند و هزینه های آن را نیز واریز نکرد. وقتی طرف عرضه، آبشاری اضافه می گردد، طبیعتا بازار با ریزش روبه رو می گردد؛ بنابراین نداشتن برنامه در فروش تدریجی سهام عدالت عاملی برای ریزش های اخیر بازار سرمایه بود. از سویی، ناهماهنگی تیم اقتصادی دولت در ارائه صندوق دارا دوم هرچند در نهایت حل شد؛ اما آثار منفی را در بازار به دنبال داشت.

عرضه آبشاری حقوقی ها

این اقتصاددان به عامل سوم و عجیبی اشاره می نماید: به تازگی سهام داران حقوقی، به صورت گسترده شروع به عرضه سهم نموده اند و از بازار حمایت نمی نمایند. اینکه در پشت پرده چه اتفاقی در حال رخ دادن است، معین نیست و باید روشن گردد. وقتی حقوقی ها در بزنگاه های عرضه سهام ها شاخص سازی را آبشاری بیشتر می نمایند، جای سؤال است. حال اگر این شاخص ها حمایت می شدند، به راحتی شاخص بازمی گشت.

شقاقی شهری با بیان اینکه هم زمانی این اتفاقات بازار را با شوک ریزشی روبرو کرد، ادامه می دهد: اگر دولت حمایت نکند، سهام داران خردی که در ماه های اخیر وارد بازار سرمایه شده بودند، به شدت متضرر خواهند شد و تا امروز نیز بین 20 تا 30 درصد آورده خود را از دست داده اند. این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه بازار سرمایه یک مدیریت متعادل و عاقلانه می خواهد، می گوید: مدیریت بازار سرمایه، با رشدهای هیجانی اردیبهشت و ریزش های اخیر همخوانی ندارد. نوسان ذات بازار سرمایه است؛ اما وقتی کل نمادها مثبت است یا کل نمادها منفی است، نشان دهنده ضعف مدیریت است و دیگر از جنس نوسان در بازار نیست.

ریزش بورس با انتشار اوراق سلف نفتی ارتباطی ندارد

شقاقی شهری در واکنش به بعضی اظهارنظرها درباره احتمال هم زمانی ریزش شاخص بورس و راه اندازی بازار پیش فروش اوراق سلف نفتی، می گوید: مخاطبان این دو بازار متفاوت هستند و اوراق سلف نفتی در صورت عرضه، خریداران خاص خود را خواهد داشت و مخاطب عام ندارد. علاوه بر آنکه اصولا میزان نقدینگی موجود در سطح جامعه در اندازه ای است که می تواند چند بازار را هم پوشش دهد.

افزایش هزار هزار میلیارد تومانی نقدینگی در امسال

این اقتصاددان می افزاید: موتور رشد نقدینگی آن قدر قوی است که به طور مداوم، نقدینگی را به سطح جامعه پمپاژ می نماید. بازار سرمایه تا به امروز در حدود 80 هزار میلیارد تومان جذب نموده است؛ درحالی که در همین امسال با محاسبه رشد 30 درصدی نقدینگی، چیزی بین 900 تا هزار هزار میلیارد تومان به نقدینگی کشور اضافه می گردد. در چنین حالتی تا خاتمه امسال نهایتا بازار سرمایه 150 هزار میلیارد آن را می تواند جذب کند. در این صورت حدود 800 هزار میلیارد تومان همچنان در بازارهای موازی جاری خواهد بود.

بورس این هفته احتمالا به تعادل می رسد

علی خسروشاهی ، کارشناس بازار سرمایه، با نگاهی به ریزش شاخص بورس اوراق بهادار در روزهای اخیر می گوید: با صعود شاخص بورس، بورس از تحلیل بنیادین خارج شده بود. علت اصلی آن هم فشار نقدینگی بود که به سمت بازار سرمایه در حرکت بود و از سوی دیگر حمایت هایی که بازار سرمایه از بازار بورس می کرد. این امر سبب شد به مدت طولانی، شاهد فرایند رو به رشد اما غیرمنطقی شاخص بورس باشیم. اکنون نیز ریزش آن را نمی توان چندان با تحلیل بنیادین شرح داد.

خسروشاهی با اشاره به اصلاح شاخص بورس در نزدیک به هشت روز اخیر، ادامه می دهد: در این مدت به نظر می رسد تا حدودی اصلاحات درخور توجهی در صنایع و شرکت های مختلف اتفاق افتاده و احتمالا در همین هفته شاهد آن باشیم که یک سری از صنایع و شرکت ها به ویژه آنهایی که نسبت به باقی صنایع، ارزندگی بیشتری دارند، به تعادل برسند.

ادامه جهت در فاز

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه ادامه جهت بورس را باید در دو فاز تحلیل کرد، می افزاید: فاز اول، فاز رسیدن به تعادل است که بخشی از بازار احتمالا در این هفته، این تعادل را تجربه خواهد نمود. فاز دوم، فاز پس از تعادل خواهد بود که مجددا با رشد شاخص بورس اوراق بهادار تا خاتمه شهریور روبه رو خواهیم بود؛ اما رشدی که بر منظر عقلانیت و با آرامش پیش خواهد رفت. خسروشاهی با بیان اینکه برای برگرداندن شاخص بورس، احتمالا اقداماتی صورت بگیرد، می گوید: با توجه به تجربه دفعات قبل، به نظر می رسد سهام هایی که افت بیشتری را تجربه نموده اند و ارزندگی آنها هنوز هم پابرجاست، سهام داران حقوقی از این سهم ها حمایت نموده و با خرید آنها، جلوی فرایند نزولی آن را بگیرند.

جذب نزدیک به 80 هزار میلیارد تومان از ابتدای سال تا به امروز

از این کارشناس درباره میزان جذب نقدینگی به بازار سرمایه از ابتدای سال تا به امروز می پرسم. او می گوید رقم دقیقی در این زمینه وجود ندارد؛ اما با خطای 10 درصدی، از ابتدای سال تا به امروز شاهد جذب نقدینگی نزدیک به 80 هزار میلیارد تومانی به بازار سرمایه بوده ایم و تصریح می نماید: دولت به دنبال کسری بودجه شدیدی که با آن روبه روست، به تأمین اقتصادی از این بازار روی آورد، اما در صورت ادامه فرایند ریزش شاخص کل، دیگر نمی تواند روی تأمین اقتصادی از بازار سرمایه حساب باز کند و قطعا با عدم النفع روبه رو خواهد شد.

به گفته او، از سویی دولت اکنون با کسری جدی بودجه روبه رو است و نمی تواند از بازار سرمایه حمایت کند؛ مگر آنکه با ایجاد رغبت در بین یک سری از ارکان دولت یا حقوقی ها در بازار سرمایه، کوشش کند از ریزش بیشتر شاخص جلوگیری کند.

اصلاح شاخص کل ادامه خواهد داشت

میثم رادپور، کارشناس بازارهای اقتصادی می گوید : آنچه اکنون در بازار سرمایه در حال رخ دادن است، اصلاح شاخص کل بازار است که ادامه خواهد داشت.

رادپور در ادامه می افزاید: به هر حال تأمین نقدینگی از سوی دولت از بازار سرمایه، تبعاتی نیز به دنبال دارد. برای جبران کسری بودجه، عموما دولت ها اقدام به فروش دارایی های خود می نمایند؛ اما با شیوه ای که در بورس پیگیری شد، سهم های مختلف حتی از ارزش ذاتی خود بسیار گران تر شدند و بازار تا مدتی به ایجاد فاصله بین ارزش واقعی و ارزش ذاتی سهام ادامه داد؛ اما طبیعی است که بازار بیش از آن را تاب نخواهد آورد و بالاخره این سهم ها اصلاح خواهند شد.

بورس از ارزش ذاتی خود بسیار گران تر است

کارشناس بازارهای اقتصادی با بیان اینکه بازار سرمایه با هر ابزار اندازه گیری اکنون گران است، می گوید: بر اساس این نیز معتقدم که بازار سرمایه خود را باز هم اصلاح خواهد نمود و این اصلاح سنگین خواهد بود و دوره رونق بورس به خاتمه رسیده است.

رادپور تصریح می نماید: دولت چیزی جدای از اقتصاد نیست؛ بنابراین اگر در بازار سرمایه، ارزشی خلق نگردد و دولت دست به جبران کسری خود از این بازار زده باشد، قطعا هم دولت و هم اقتصاد آسیب خواهند دید و تبعات آن را نیز شاهد خواهیم بود.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه حباب بورس، بی تأثیر بر سایر بازارها نیست، می گوید: حباب بورس که از محل جبران کسری بودجه دولت ایجاد می گردد، در نهایت آثار تورمی خود را در سایر بازارها نشان خواهد داد. هرچند تأمین اقتصادی بورس از تأمین اقتصادی به وسیله استقراض از بانک مرکزی، سیستم بانکی یا انتشار اوراق قرضه، راحت تر و کمتر تورم زاست؛ اما نمی توان آثار چنین حبابی را نادیده گرفت.

رادپور در ادامه می گوید: به نظر می رسد دولت دریافته است که راه حل بورس برای تأمین اقتصادی و جبران کسری بودجه، چندان کارآمد نیست و به همین دلیل نیز دست از حمایت از آن برداشته است؛ زیرا فرایند رو به صعود شاخص کل بورس در نهایت منجر به گران شدن سایر بازارها و رشد شدید برابری دلار خواهد شد که به مراتب از استقراض از بانک مرکزی نیز خطرناک تر است. مگر آنکه نفع دولت را در بُعد اقتصاد سیاسی ببینیم که حمایت از بورس، بعضی افراد یا گروه ها را تأمین می نماید که بحث جداگانه ای است؛ اما از منظر اقتصادی نتیجه استمرار این فرایند، به نفع دولت نخواهد بود.

رادپور در ادامه با اشاره به جذب نزدیک به 80 هزار میلیارد تومان نقدینگی به بازار سرمایه از ابتدای سال تا به امروز می گوید: این رقم در قیاس با رقم نقدینگی کشور چندان عظیم نیست؛ اما در نظر داشته باشید که جذب این رقم تنها در دوره کمتر از شش ماه آن هم فقط به وسیله بازار سرمایه، بسیار زیاد است.

حجم معاملات بازار سرمایه در سال، 3 برابر حجم نقدینگی است

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به نقدینگی دو هزارو 651 هزار میلیارد تومانی تا خاتمه خرداد امسال، می افزاید : فشار خرید و فروش در هر بازاری، قیمت ها را جابه جا می نماید؛ اما اگر به ارزش ذاتی سهام توجهی نگردد، انتها ارزش واقعی نیز ایجاد نمی گردد.

رادپور با بیان اینکه قیاس حجم معاملات، قیاس بهتری خواهد بود، ادامه می دهد: روزانه حدود 30 هزار میلیارد تومان معامله صورت می گیرد. اگر حجم معاملات به حجم نقدینگی را در نظر بگیریم، تقریبا حجم معاملات در روز به حجم نقدینگی، 1.1 درصد خواهد بود. این رقم اگر برای روزهای کاری (میانگین 280 روز) محاسبه گردد، رقمی حدود 308 درصد را نشان می دهد. از این زاویه اگر نگاه کنیم، حجم معاملات بازار سرمایه در سال به اندازه سه برابر حجم نقدینگی، گردش اقتصادی دارد.

علت اصلی گرانی ها، رشد بازار سرمایه است

به گفته او، یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت های اخیر افزایش شاخص کل بازار سرمایه بوده است؛ اما تا وقتی خلق ارزش رخ ندهد، هیچ رشدی واقعی نیست و حباب آفرین خواهد بود.